بشر از همان زمانی که پا بر روی کره خاکی نهاده است، به حقیر بودن و ناچیز بودن خود پی‌برده است از این رو به دنبال خدایی گشته تا آن را عبادت کند، در دوره‌ای ماه را پرستش کرده، در دوره‌ای خورشید را و در دوره‌ای نیز بت‌هایی برای خود ساخته و آن را عبادت کرده است و همه این اعمال از فطرت خداجویی و خداپرستی انسان خبر می‌دهد. لذا از آنجایی که بشر در همه زمان‌ها برای خود خدایی داشته است بنابراین او را عبادت می‌کرده است اما نکته مهم آن است که آیا نمازی بوده است یا نه؟ قبل از پیامبر اکرم (صل الله علیه و آله و سلم) در آئین حضرت عیسی(علیه السلام) نیز نماز وجود داشته است لذا قرآن کریم از زبان حضرت عیسی (علیه السلام) نقل می‌کند: «وَ جَعَلَني مُبارَکاً أَيْنَ ما کُنْتُ وَ أَوْصاني بِالصَّلاةِ وَ الزَّکاةِ ما دُمْتُ حَيًّا[1]» ترجمه: و مرا هر جا که باشم مایه برکت قرار داده، و تا زنده ام مرا به نماز و زکات سفارش کرده است نماز قبل از حضرت موسی(ع) نیز وجود داشته است و به همین جهت است که خداوند خطاب به وی می‌فرماید: «إِنَّني أَنَا اللَّهُ لا إِلهَ إِلاَّ أَنَا فَاعْبُدْني وَ أَقِمِ الصَّلاةَ لِذِکْري[2]» ترجمه: همانا منم خداوند که معبودى جز من شایسته پرستش نیست، پس مرا عبادت کن و براى آن که به یاد من باشى نماز را برپا دار. و همچنین آیه: «قالُوا يا شُعَيْبُ أَ صَلاتُکَ تَأْمُرُکَ أَنْ نَتْرُکَ ما يَعْبُدُ آباؤُنا أَوْ أَنْ نَفْعَلَ في أَمْوالِنا ما نَشؤُا إِنَّکَ لَأَنْتَ الْحَليمُ الرَّشيدُ[3]» ترجمه: گفتند: اى شعیب، آیا نماز تو به تو فرمان مى دهد که ما آنچه را پدرانمان مى پرستند رها کنیم، یا در اموال خود آن گونه که مى خواهیم تصرف نکنیم ؟ راستى که تو بردبار و رهیافته اى و براى تو زشت است که آزادى را از ما سلب کنى. قبل از همه ادیان، دین حضرت ابراهیم(علیه السلام) بوده است که از خداوند برای خود و ذریه‌اش توفیق اقامه نماز را می‌خواهد لذا به خداوند عرض می‌کند: «رَبِّ اجْعَلْني مُقيمَ الصَّلاةِ وَ مِنْ ذُرِّيَّتي رَبَّنا وَ تَقَبَّلْ دُعاءِ[4]» ترجمه: پروردگارا، مرا برپادارنده نماز گردان و از نسل من نیز نمازگزارانى قرار ده. پروردگارا، و دعاى مرا بپذیر. در جایی دیگر لقمان به فرزندش می‌گوید: «يا بُنَيَّ أَقِمِ الصَّلاةَ وَ أْمُرْ بِالْمَعْرُوفِ وَ انْهَ عَنِ الْمُنْکَرِ وَ اصْبِرْ عَلي ما أَصابَکَ إِنَّ ذلِکَ مِنْ عَزْمِ الْأُمُورِ[5]» ترجمه: اى پسرکِ من، نماز را برپا دار و به کار شایسته (که دین و خرد آن را به نیکى مى شناسند) فرمان ده و از کار ناشایست نهى کن و بر مصیبت و رنجى که به تو رسیده است شکیبا باش (و بدان) که صبر و شکیبایى برخاسته از اراده جدّى و تصمیم قاطع در کارهاست از موارد فوق بر می‌آید که نماز، در اعماق تاریخ انسان ریشه دارد و در تمامی دور‌ه‌ها و جامعه‌های بشری و به موازات خداشناسی او که امری فطری است، وجود داشته است و همانند آن تجلی گوناگون به خود گرفته است و به صورت‌های مختلف اجرا شده است بی‌تردید خدایی که انسان را آفریده و نعمات بی‌شمار در اختیار او قرار داده لایق ستایش است و نماز با حضور قلب بهترین حالتی است که انسان می‌تواند با پروردگارش سخن گفته و از او تشکر کند. [1]
سوره مبارکه مریم، آیه شریفه 31 . [2] . سوره مبارکه طه، آیه شریفه 14 . [3] . سوره مبارکه هود، آیه شریفه 87 . [4] . سوره مبارکه ابراهیم، آیه شریفه 40 . [5] . سوره مبارکه لقمان، آیه شریفه 17 .
