در مطلب گذشته به چند نوع پیوند نماز با حقایق پیرامون بشر اشاره‌ای شد و اکنون به چند مورد دیگر اشاره‌ای مختصر می‌کنم؛ پیوند نماز با سلامتی؛ نماز یکی از واجباتی است که هیچ‌گاه نباید ترک شود، از این رو هر گاه یکی از شرایط و مقدمات برگزاری نماز محیا نباشد، خداوند متعال جایگزینی برای آن در نظر گرفته است تا نماز مؤمن هیچ‌گاه ترک نشود، اگر وضو و غسل برای انسانی(بدن انسانی) ضرر داشته باشد، باید تیمم کند. اگر آب تمیز و پاکیزه در اختیار انسان قرار نداشته باشد، باید تیمم کند، اگر به‌جا آوردن نماز برای نمازگزار در حال ایستاده مشکل بوده و یا ضرر داشته باشد، می‌تواند نشسته نماز بخواند، اگر نشستن برای انسانی ضرر داشته باشد، می‌تواند در حالت خوابیده نماز خود را انجام دهد، اگر جان انسان در شرایط نبرد و جنگ همچون جبهه، در خطر باشد، شکل و شیوه نماز تغییر می‌کند. پیوند نماز با ستارگان؛ همان‌طور که می‌دانید می‌توان از ستارگان و چینش آنها در تشخیص قبله بهره جست تا نماز‌های روزانه خود را به‌جا آوریم کسانی که در بیابان و جاده در حال سیر و سفر هستند و یا در کشور‌های خارجی غیرمسلمان زندگی می‌کنند، به وسیله ستارها می‌توانند جهت‌های جغرافیایی و همچنین جهت قبله را تشخیص دهند. پیوند نماز با خاک و زمین؛ در شرایطی که آب در دسترس نیست و یا برای سلامتی انسان زیان دارد، نمازگزار باید باخاک تیمم کند چرا که خاک نیز از جمله مطهرات است و موجب طهارت جسمی و روحی انسان می‌شود. علاوه بر آن در هر ناز باید بر زمین و خاک پاک سجده کنیم که نشان از پیوند نماز با خاک و زمین دارد، امام علی(علیه السلام) در روایتی می‌فرمایند: تأویل سجده اول آن است که از خاک بوده‌ایم و سر برداشتن از آن یعنی از همین خاک بیرون آمده‌ایم و سجده دوم نیز رمز آن است که با مرگ وارد خاک می‌شویم و سر برداشتن از سجده دوم بدان معنا است که در قیامت از همان خاک بیرون می‌آییم[1]. پیوند نماز با آب پیوند نماز با آب؛ پیوند عمیق با آب بر کسی پوشیده نیست چرا که طهارت بدن، لباس و غسل و وضو در شرایط عادی، شرط صحت نماز است و همه این امور به وجود آب وابسته است، آب مظهر حیات و پاکی است و وضو گرفتن قبل از هر نماز نیز تأکیدی بر حیات معنوی انسان و پاکی وی دارد. پیوند نماز با آسمان؛ در روایات متعددی سفارش شده است که برخی نماز‌ها بهتر است زیر اسمان خوانده شود، مانند نماز عید قربان، نماز عید فطر، نماز طلب باران و نماز روز عرفه. شاید این بهتر بودن رمزی باشد تا انسان خود را از قید و اسارت تنگناها و محدودیت‌ها خارج سازد و در فضای بزرگ‌تری به خالق بی‌نهایت هستی توجه کند، پیوند نماز با بهشت و دوزخ؛ در روایتی از پیامبر اکرم(صلی الله علیه و آله) می‌خوانیم: «اَلدُّعاءُ مِفْتاحُ الرَّحْمَةِ، وَ الْوُضوءُ مِفْتاحُ الصَّلاةِ، وَ الصَّلاةُ مِفْتاحُ الْجَنَّةِ[2]» ترجمه: دعا كليد رحمت، وضو كليد نماز و نماز كليد بهشت است. و همچنین در قرآن کریم می‌خوانیم بهشتیان از دوزخیان می پرسند چه چیزی شما را روانه جهنم کرد؟ و آنها می‌گویند: «قالُوا لَمْ نَکُ مِنَ الْمُصَلِّينَ* وَ لَمْ نَکُ نُطْعِمُ الْمِسْکينَ* وَ کُنَّا نَخُوضُ مَعَ الْخائِضينَ* وَ کُنَّا نُکَذِّبُ بِيَوْمِ الدِّينِ[3]» ترجمه: در پاسخ مى گویند : ما از نمازگزاران نبودیم* و بینوا را اطعام نمى‌کردیم* و با باطل گرایان در بیهودگى فرو رفته و در گفتار و رفتار باطل به سر مى‌بردیم* و روز جزا را دروغ مى‌شمردیم، همان‌طور که مشاهده نمودید قرآن کریم در آیات مذکور، یکی از عوامل دوزخی شدن بشر را ترک نماز معرفی می‌کند.
ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ [1] . بحار الانوار، جلد 81، صفحه 253. [2] . نهج الفصاحه، ح 1588 . [3] . سوره مبارکه مدثر، آیات شریفه 43 تا 46.
